Samorządy nie dostaną udziału w podatku VAT

Samorządy powinny mieć udział w VAT, żeby skutecznie wykonywać powierzone im zadania - uważa poseł Rafał Komarewicz, który wystąpił w tej sprawie do ministerstwa finansów. Według wiceszefowej resortu Hanny Majszczyk stworzenie systemu dystrybucji tego podatku pomiędzy JST byłoby niezwykle trudne, a dodatkowo mogłoby doprowadzić do rozwarstwienia dochodowego między samorządami.

Z interpelacją w sprawie przyznania samorządom udziału w dochodach z podatku VAT zwrócił się do resortu finansów poseł Rafał Komarewicz. Parlamentarzysta zwrócił uwagę, że gminy od wielu lat alarmują, że środki finansowe jakimi dysponują nie pozwalają na skuteczne wykonywanie powierzonych im zadań, bez konieczności zaciągania długu.

Poseł zwrócił przy tym uwagę, że dochody budżetu państwa z podatku VAT w 2024 r. wyniosły niemal 288 mld złotych dlatego „zasadnym wydaje się rozważenie wprowadzenia udziału gmin w dochodach z podatku VAT i powiązanie go z mechanizmami wyrównawczymi z ustawy o dochodach JST”. 

W odpowiedzi wiceszefowa MF Hanna Majszczyk podkreśliła, że „nie są planowane zmiany dotyczące udziału w VAT dla jednostek samorządu terytorialnego”.

Wiceminister wyjaśniła, że stworzenie systemu dystrybucji podatku VAT – np. na kształt dystrybucji podatków dochodowych - byłoby niezwykle trudne, gdyż jego konstrukcja (rozliczanie według siedziby podatnika oraz brak obowiązku wykazywania miejsca transakcji) utrudniałoby przypisanie dochodu do konkretnej JST.

Ponadto, zdaniem Majszczyk, przyznanie samorządom udziału w VAT mogłoby doprowadzić do większego rozwarstwienia dochodowego między jednostkami oraz doprowadziłoby do większej podatności lokalnych budżetów na zmiany koniunktury. 

Odnosząc się do skutków budżetowych jakie powstałyby przy założeniu wprowadzenia udziału samorządów na poziomie 3 proc. całkowitych dochodów z podatku VAT, Majszczyk wskazała, że w warunkach roku 2024 wyniosłyby one 8,6 mld zł. 

Wiceminister zwróciła przy tym uwagę, że sytuacja finansowa samorządów po wprowadzeniu reformy dochodów JST uległa poprawie. Zwróciła uwagę, że po III kwartale 2025 r. budżety JST zamknęły się zbiorczo z nadwyżką w kwocie 42,7 mld zł, przy planowanym deficycie w wysokości 39,2 mld zł, a wykonane dochody bieżące były wyższe niż wykonane wydatki bieżące o blisko 60 mld zł , przy planowanej nadwyżce w wysokości 16,4 mld zł. 

„Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania oraz fakt, że w roku bieżącym wprowadzono nowe przepisy dotyczące dochodów jednostek samorządu terytorialnego  - nie są planowane zmiany dotyczące udziału w VAT dla jednostek samorządu terytorialnego” – podsumowała wiceminister. 

Obecnie głównymi źródłami dochodów samorządów są dochody własne, subwencje ogólne i dotacje celowe. Gminy uczestniczą w dochodach z m.in. PIT oraz CIT, natomiast nie mają takiego udziału w dochodach z podatku VAT.

Znowelizowana w 2024 r. ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wprowadziła nowy system finansowania jednostek samorządu terytorialnego, zmieniając strukturę dochodów JST oraz zwiększając dochody samorządów z tytułu udziału w podatkach dochodowych PIT i CIT. Dodatkowo przyznany został JST udział w dochodach z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

mp/