Branża handlowa: Napoje w opakowaniach kaucyjnych pojawią się na przełomie roku

Na razie w części sieci handlowych nie ma jeszcze napojów w butelkach i puszkach z logo systemu kaucyjnego; będą one szerzej pojawiać się na przełomie roku - poinformowały PAP sieci handlowe. Mimo to część z nich jest już gotowa przyjmować zwroty wszystkich opakowań objętych systemem kaucyjnym.

Od początku października w Polsce obowiązuje system kaucyjny, co oznacza, że do napojów w butelkach plastikowych, metalowych puszkach i szklanych butelkach wielorazowego użytku ma być doliczana kaucja, którą można odzyskać po oddaniu opakowania. Kaucja wynosi 50 groszy w przypadku butelek plastikowych i puszek, a 1 zł w przypadku wielorazowych butelek szklanych.

O tym, czy dane opakowanie jest objęte kaucją, informować ma znak kaucyjny nadrukowany na etykiecie lub puszce. To dwie strzałki tworzące prostokąt z napisem "kaucja" i z jej kwotą.

Trwa okres przejściowy

Mimo że system kaucyjny teoretycznie już działa, na półkach na razie trudno znaleźć napoje w opakowaniach ze znakiem kaucji. Do końca 2025 r. obowiązuje trzymiesięczny okres przejściowy, który ma pozwolić producentom i sklepom sprzedać napoje w opakowaniach sprzed wprowadzenia systemu kaucji i zastąpić je nowymi, kaucyjnymi.

PAP zapytała największe sieci handlowe w Polsce, czy sprzedają już napoje w opakowaniach z logo kaucji i kiedy zakończą proces wymiany produktów w starych butelkach i puszkach na te w nowych opakowaniach.

Agnieszka Koc z sieci Biedronka poinformowała PAP, że producenci napojów będą sukcesywnie wprowadzać opakowania kaucyjne do sklepów, ale - ze względu na to, że mają na to trzy miesiące - większe wolumeny powinny trafić do obrotu raczej pod koniec 2025 r. Jak dodała, sklepy zostaną włączone do systemu kaucyjnego w momencie, gdy będą miały w sprzedaży artykuły objęte kaucją, a to nie jest równoznaczne z symboliczną datą startu 1 października br.

"Ważne jest również, aby klienci mieli świadomość, że jeszcze w 2026 roku będą mogli spotkać na półkach zarówno produkty bez kodów odnoszących się do kaucji, jak i te z odpowiednim oznaczeniem (kaucja)" - wskazała przedstawicielka Biedronki.

Dodała, że jej sieć jest przygotowana, aby klienci mogli oddawać opakowania w momencie pojawienia się w jej sklepach produktów objętych systemem kaucyjnym.

Judyta Ciesińska z ALDI Polska wskazała w komentarzu dla PAP, że od 1 października wszystkie sklepy sieci, tj. blisko 400 placówek w Polsce, są wyposażone w butelkomaty i odpowiednie oznaczenia, informujące klientów, jak korzystać z urządzeń. W butelkomat wyposażony jest też każdy nowo otwierany sklep.

"W przypadku marek własnych ALDI pracujemy nad zmianą etykiet, aby nasze opakowania jak najszybciej zostały objęte odpowiednimi oznaczeniami. W odniesieniu do produktów brandowych tempo zależy od producentów i dostawców" - dodała Ciesińska.

Sieć Netto przekazała PAP, że w jej asortymencie nie ma jeszcze opakowań z logo kaucji i trudno powiedzieć, kiedy pojawią się w sprzedaży. "Ma to związek z tempem wyprzedawania się wolumenów w opakowaniach bez logo Kaucji. Przewidujemy, że napoje w opakowaniach z logo Kaucji będą pojawiać się w sprzedaży sukcesywnie, ale proces ten zdecydowanie przyspieszy po 1 stycznia 2026, od kiedy to producenci będą zobligowani do dystrybucji napojów objętych systemem kaucyjnym w opakowaniach z logo Kaucji" - dodała.

Lidl Polska poinformował PAP, że w sklepach sieci dostępne są tylko napoje w butelkach bez znaku kaucji, a dopiero po ich wyprzedaniu w ofercie pojawią się napoje w butelkach kaucyjnych. Dodał, że jeszcze w kwietniu br. uruchomił we wszystkich - ponad 900 - sklepach butelkomaty, by przetestować system zbiórki opakowań jeszcze przed oficjalnym startem systemu kaucyjnego.

Jak przekazała sieć, butelki plastikowe i puszki z logo kaucji będzie można zwrócić w butelkomatach, a butelki szklane zwrotne z logo kaucji - przy kasie. Zwrot kaucji będzie możliwy zarówno w formie gotówki, jak i bonu do wykorzystania na zakupy. Kaucję będzie można odzyskać w strefie kas.

Sieć sklepów Żabka poinformowała PAP, że nie jest w stanie wskazać konkretnego terminu wprowadzenia opakowań kaucyjnych do sprzedaży, ponieważ zależy to od decyzji samych producentów napojów.

Producenci napojów mogą zrezygnować z systemu, ale zapłacą "karę"

Jak wynika z ustawy o systemie kaucyjnym, niezależnie od okresu przejściowego producent napoju może zdecydować, że nie przystąpi do systemu kaucyjnego, godząc się na płacenie tzw. opłaty produktowej, czyli de facto kary za niezrealizowanie minimalnych poziomów selektywnej zbiórki. Jak wskazywała wcześniej wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska, do końca roku opłata ta jest bardzo niska, ale od przyszłego roku ma już być dla producentów "motywująca finansowo".

Kaucja pobierana ma być od każdego wprowadzonego na rynek napoju w opakowaniu objętym systemem. Zwrot kaucji użytkownikowi końcowemu będzie następował również za pomocą systemu, bez konieczności okazywania paragonu nabycia napoju. Opakowania powinny być puste, nie mogą być zgniecione i muszą mieć czytelny kod kreskowy na etykiecie i logo systemu kaucyjnego. Kaucja jest osobną pozycją na paragonie.

Butelki plastikowe i puszki bez znaku systemu kaucyjnego należy wyrzucać do żółtego pojemnika na odpady.

System kaucyjny ma zachęcić konsumentów do zwrotu opakowań. Jego głównym celem jest podniesienie poziomów selektywnej zbiórki opakowań po napojach i osiągnięcie unijnych progów recyklingu. Zgodnie z nimi w latach 2025-2028 poziom selektywnej zbiórki odpadów ma sięgnąć 77 proc. w przypadku butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (o pojemności do 3 l), metalowych puszek (o pojemności do 1 l) oraz butelek szklanych wielokrotnego użytku (o pojemności do 1,5 l). Od 2029 r. próg ten wzrośnie do 90 proc.

Jak wskazywali przedstawiciele resortu klimatu, dotychczasowym sposobem zbiórki opakowań (wrzucenie do żółtego pojemnika lub worka) udawało się w Polsce zebrać maksymalnie ok. 45 proc. wprowadzonych na rynek butelek PET. System kaucyjny ma pozwolić osiągnąć w Polsce poziom ich zbiórki na poziomie przekraczającym 90 proc.

Bartłomiej P. Pawlak (PAP)

bpk/ malk/ mhr/